Proksemika
Proksemika interdyscyplinarny kierunek badań znajdujący się na pograniczu psychologii i antropologii. Proksemika zajmuje się badaniem wzajemnego wpływu relacji przestrzennych między osobami (tu: dystanse lub przestrzenie personalne) oraz między osobami a otoczeniem materialnym (tu: terytorialność) na relacje psychologiczne, sposób komunikacji, itp.
U jej podstawowych założeń leży przekonanie, iż odległość, jaką zachowują wobec siebie dwie osoby świadczy o ich wzajemnym stosunku emocjonalnym.
Proksemika
Proksemika zajmuje się następującymi obszarami:
- Komunikacja niewerbalna
- Dystanse personalne i przestrzeń osobista
- Terytorialność i zawłaszczanie przestrzeni
Komunikacja niewerbalna
Negocjacje to proces przekazywania informacji również przy pomocy środków niejęzykowych (mowa ciała). To kompilacja, na którą składają się: wygląd, strój, postawa, sposób poruszania się, gesty, wyraz twarzy, mimika.
Mowa ciała zdradza nam to co się dzieje w umysłach osób, z którymi negocjujemy.
Nasza komunikacja niewerbalna ma kluczowy wpływ na to jak jesteśmy postrzegani przez innych. Negocjator musi być świadom swojej mowy ciała. Powinien świadomie wysyłać komunikaty niewerbalne. Musi umieć też właściwie odczytywać mowę ciała swoich partnerów negocjacyjnych.
Dystanse personalne i przestrzeń osobista
Każdy kontakt interpersonalny przebiega w określonej sferze przestrzennej, wyznaczonej wokół ciała kontaktujących się ludzi, co oznacza, że w zależności od:
– sytuacji,
– typu interakcji,
– stopnia zażyłości,
pewne strefy przestrzenne nie mogą być przekraczane.
Mamy cztery strefy:
1. Strefa intymna (prywatna) – do 45 cm.
2. Strefa osobista – od 45 cm do 120 cm.
3. Strefa społeczna – od 120 cm do 350 cm.
4. Strefa publiczna – pow. 3,5 metra.
Negocjacje mają miejsce zazwyczaj w strefie społecznej lub strefie osobistej.
Terytorialność
To zachowania człowieka odnoszące się do przestrzeni jego funkcjonowania. Wynika z faktu, iż ludzie należą do gatunku tych zwierząt, które od zawsze zdobywały swoje terytorium, a następnie broniły go przed obcymi. Przestrzeń zawłaszczona przez nas może być otwarta lub zamknięta dla innych. Pewna “przepuszczalność” przestrzeni zależna jest od rodzaju interakcji pomiędzy nami a otoczeniem.
Co ciekawe w przypadku grup, otwartość przestrzeni jest oczywiście zależna od relacji łączących członków grupy, ale też zależny w znacznej mierze od specyfiki grupy. I tak np. im wyższy jest status grupy oraz czym większa jest specyfika grupy, tym trudniej jest się do niej dostać.
Objawem zachowań terytorialnych jest skłonność do:
- zawłaszczania przestrzeni (granice państw),
- zaznaczania jej (tablice informacyjne, flagi),
- ogradzania jej (siatki, płoty),
choćby nawet miało to tylko symboliczny charakter.
Proksemika – przykłady
Społeczności pozostające w kręgu kultury śródziemnomorskiej inaczej definiują dystans personalny i przestrzeń osobistą, niż kultury Dalekiego Wschodu. W Grecji, Hiszpanii lub we Włoszech serdeczność, czasem wręcz wylewność, są akceptowalne w interakcjach społecznych. Na drugim biegunie jest Japonia, gdzie na porządku dziennym jest unikanie bezpośredniego kontaktu fizycznego. Świadczy to o szacunku i przeniesienie “śródziemnomorskiego” stylu zachowania będzie w Japonii i w innych krajach dalekowschodnich źle widziane.
Jeśli planujesz negocjacje z partnerami zagranicznymi, warto poznać zwyczaje i reguły zachowania w biznesie.
Więcej na ten temat dowiesz się z ciekawego tekstu Profesor Doroty Simpson z Uniwersytetu Gdańskiego, o modelach analizowania różnorodności kultur w biznesie.
